ไขปริศนาคาใจ!? ทำไมต้องใช้ “หอยสังข์” เป็นอุปกรณ์ในงานมงคลหรืองานพิธีกรรมต่าง ๆ

ไขปริศนาคาใจ!? ทำไมต้องใช้ หอยสังข์ เป็นเครื่องไม้เครื่องมือของผู้ที่มาประกอบพิธี ที่ถูกนำมาใช้ในงานดีหรืองานที่สำคัญมากมาย อย่างเช่น ในงานมงคลพิธีแต่งงานตอนเช้า ที่ต้องใช้ “หอยสังข์ รดน้ำสังข์” ประวัติศาสตร์

ทำไมต้องใช้ หอยสังข์ “รดน้ำสังข์” ในงานมงคลพิธีแต่งงานตอนเช้า

ตามงานมงคลหรืองานพิธีที่สำคัญมากมายสิ่งที่ทุกคนอาจจะเคยเห็นจนคุ้นเคยมากที่สุดนั้นก็น่าจะเป็น หอยสังข์ ที่มักโผล่ออกมาตั้งมาวางข้างๆผู้ที่นำทพิธีต่างๆ เช่น เวลาที่รดน้ำสังข์ในงานแต่งงานเพื่ออวยพรคู่บ่าวสาว หรือในพิธีกรรมที่มีพราหมณ์เป็นผู้ประกอบพิธีก็จะมีการเป่าสังข์เช่นกัน สงสัยหรือไม่ ว่าเหตุใดจึงต้องใช้เป็นหอยสังข์ และมีตำนานที่มาอย่างไร

สังข์ คืออะไร

สังข์ คือชื่อของหอยที่มาจากทะเลมีรูปแบบเป็นฝาเดียว มีหลายประเภทหลากหลายรูปแบบมีชื่อเรียกตามพื้นที่ที่พบเจอ ซึ่งสังข์ที่ผู้คนชื่นชอบนำมาใช้ภานในงานมงคล ได้แก่ สังข์อินเดีย ที่มีรูปร่างหน้าตาที่ถูกต้องตามหลักความเชื่อทางศาสนาพราหมณ์ สังข์ ที่พบโดยทั่วไปจะเป็นสังข์ที่เวียนซ้าย

ถ้าหากเป็น สังข์เวียนขวา จะมีชื่อว่า มหาสังข์ ถ้าดูจากชื่อก็น่าจะพอเดากันได้แล้วว่ามันคือ สังข์ที่หายาก และเป็นสิริมงคลมาก ใคมีไว้ครอบครองถือว่าโชคดี เพราะมันกลายเป็นของสะสมที่มีราคามีมูลค่าสูงมากมาย ซึ่งใครที่มีสังข์ดังกล่าวและได้นำมาใช้ในงานมงคลนับว่าเป็นคนที่โชคดีมากจริงๆ

ตำนานหอยสังข์ สู่ความเป็นมงคล

ตำนานที่เล่ากันปากต่อปากมาเกี่ยวกับเรื่องนี้บอกว่าเมื่อครั้งที่พระอิศวรได้ทำการสร้างเขาพระสุเมรุ ทรงมีคำสั่งประกาศให้ “พระพรหมธาดา” มียศมีตำแหน่งที่ใหญ่โตมากกว่าพรหมทั้งหลาย นี้คือเหตผลที่ทำให้มีพระพรหมองค์หนึ่งเกิดความอิจฉา จึงแปลงกลายไปเกิดเป็น “สังข์อสูร” อยู่ใต้พระมหาสมุทรเชิงเขาพระสุเมรุ และคอยจ้องรังควานพระพรหมธาดาอยู่เสมอ

ในวันหนึ่งพระพรหมธาดากำลังจะนำคัมภีร์พระเวทไปถวายพระอิศวร ในช่วงที่กำลังเดินทางก็มีความรู้สึกว่าร้อนลุ่มไปทั่วร่างกาย จึงตัดสินใจพาร่างกายลงไปสรงน้ำที่ฝั่งมหาสมุทร พร้อมกับวางคัมภีร์พระเวทไว้ สังข์อสูร เห็นดังนั้นก็คิดว่าถ้าไม่มีคัมภีร์พระเวทไว้สั่งสอนโลกแล้ว เทพยดา และมนุษย์ก็จะไม่นับถือพระพรหมธาดาต่อไป

จึงให้ผีเสื้อน้ำไปแอบฉกคัมภีร์ดังกล่าวที่ถูกวางเอาไว้มาแล้วกินเข้าปากไป พระพรหมธาดาขึ้นมาจากการสรงน้ำแล้วมองไม่เห็นจึงเสด็จไปเฝ้าพระอิศวร และเล่าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นให้ท่านรับรู้เรื่องราวแต่หลังจากส่องญาณทิพย์ไปแล้ว พระอิศวรจึงให้พระนารายณ์ไปจัดการกับ สังข์อสูร

เมื่อ Narayana นั้นทำการต่อสู้ได้สำเร็จก็ได้ใช้มือของท่านแหย่เข้าไปในปาก สังข์อสูร ก่อนจะหยิบเอาคัมภีร์ดังกล่าวคืนขึ้นมา จากปากสังข์และรอยนิ้วของพระนารายณ์ก็ติดอยู่ ด้วยพระนารายณ์เมื่อเห็นว่ารอยนิ้วมือของพระองค์ที่ปรากฏอยู่บนปากสังข์  และท้องสังข์ที่เคยเป็นที่บรรจุคัมภีร์ไว้

และ สังข์อสูร ที่เคยเป็นพรหมมาก่อน ทั้ง 3 อย่างนี้ ล้วนมีความเป็นมงคลอยู่ในตัว จึงได้ออกคำสั่งประกาศต่อไปว่าในอนาคตหากใครจะทำการมงคล ให้เอาสังข์ไปเป่าและถ้าได้ยินเสียงนี้ถึงสถานที่ใดก็เป็นอุดมมงคลจนสุดเสียงสังข์นั้นทั้งหมด

สังข์ กับพระนารายณ์

สังข์ ยังไปโผล่อยู่ในรูปเคารพของพระ Narayana หนึ่งในสามเทพองค์ยิ่งใหญ่ใน hinduism โดย สังข์ ดังกล่าวนั้นเป็นหนึ่งในอาวุธที่เป็นเครื่องหมายที่ขาดไม่ได้ เช่น จักร สังข์ คฑา ดอกบัว โดยมีเรื่องราวเล่าเกี่ยวกับ สังข์ของพระนารายณ์ เอาไว้ว่า

สังข์ มีชื่อว่า ปาญจะชันยะ คือเปลือกหอยสังข์ที่ปกคลุมร่างกายของอสูรชื่อ ปัญจชน ในเวลาต่อมาได้ถูกพระกฤษณะทำให้เสียชีวิต จึงได้นำเปลี่ยนให้ สังข์ กลายมาเป็นอาวุธ และสังข์ เป็นเครื่องหมาของน้ำ ชีวิต และความอุดมสมบูรณ์ เป็นอาวุธสำหรับขว้างไปทำลายส่วนที่เป็นหัวใจของศัตรูโดยเฉพาะ