จะ “อดอาหาร” ประท้วงไปทำไม!? ให้เสียเวลาเปล่า ตอบคำถามคาใจที่ทำไป เพราะมันมีเหตุผลที่มากกว่านั้น

ประวัติศาสตร์ อดอาหารประท้วงไปทำไม ให้เสียเวลาเปล่าถ้าคนที่ควรรับฟังข้อเรียกร้องของเรา “ไม่ได้แคร์” อะไรเลย ตอบคำถามคาใจเหตุผลที่คนบางคนทำแบบนั้นไปเพราะมันมีเหตุผลที่มากกว่านั้น เพราะว่ามันคือวิธีการต่อสู้ที่ไม่ต้องได้ใช้ความรุณแรงอย่างหนึ่งในการต่อสู้ด้านการกดดันอีกแรง ไลฟ์สไตล์

อดอาหารประท้วงไปทำไม ถ้าคนที่ควรรับฟังข้อเรียกร้องของเรา “ไม่ได้แคร์” อะไรเลย

สำหรับนักสันติวิธีการ อดอาหารประท้วง ก็คือการยืนขึ้นสู้แบบไม่ต้องออกแรงและไม่ก่อให้เกิดความรุณแรงหนึ่งวิธี แต่สำหรับประเทศที่เรียกตัวเองว่า เมืองพุทธอาจมองว่าการกระทำดังกล่าวนั้นคือการทำร้ายตัวเองแล้วคนที่รู้เห็นควรห้ามว่าอย่าทำ และบางคนก็มองว่าวิธีนี้ไม่มีประโยชน์เพราะคนที่ถูกเรียกร้องอาจจะไม่สนใจไยดีความเป็นความตายของคนที่ประท้วง แต่สำหรับคนที่เคยใช้วิธีดังกล่าวนั้นบอกว่า นี่คือการยืนยันเจตจำนงและสื่อสารให้โลกภายนอกช่วยกดดันคนที่ทำผิดได้อีกหนึ้งหนทาง

การอดอาหารประท้วงส่วนใหญ่ในโลกมักจะเกิดขึ้นภายใน “คุก”

คุกนั้นคือสถานที่คุมขังอิสรภาพของคนที่เข้าไปอยู่ในนั้นในทุกเรื่องในทุกด้าน จนคนที่อยู่ในนั้นไม่มีวิธีต่อสู้ใดๆ นอกเหนือจากยืนยันจะใช้ความมุ่งมั่นที่จะต่อสู้เพื่อตัวเองด้วยการอดอาหาร ซึ่งว่าคนที่ใช้วิธีดังกล่าวแล้วทำให้ผู้คนทั่วโลกนั้นไม่เคยลืมก็คือ“มหาตมะ คานธี” Mahatma Gandhi ผู้เป็นดังสัญลักษณ์การต่อสู้ด้วยแนวทางสันติวิธีและรัฐบุรุษชาวอินเดีย

ที่ยืนขึ้นสู้ได้ต่อต้านอาณานิคมอังกฤษ “มหาตมะ คานธี” ได้ทำการอดอาหารจำนวนนับครั้งไม่ถ้วน ทั้งตอนที่เขานั้นอยู่ในคุกและอยู่ที่นอกคุก เพื่อเรียกร้องเรื่องสิทธิและเสรีภาพมากมาย ก่อนอินเดียจะได้รับอิสรภาพกลับคืนมาในปี 1948 บอกเลยการกระทำนี้เป็นที่จดจำมากจริงๆ

ในเวลาต่อมาก็มีการ อดอาหารประท้วง ของคน Irish ที่ถูกจับกุมตัวอยู่ในอังกฤษ โดยถูกกล่าวหาว่าคือแนวร่วมกลุ่มแบ่งแยกดินแดน IRA ในยุค 1970-1980 และผู้ประท้วงคน Palestine ที่ถูกจับ เพราะต่อต้านการก่อตั้งนิคมของชาว Israel ในดินแดนที่มีปัญหากัน รวมถึงผู้ประท้วงชาวอียิปต์ที่ถูกจับกุมหลังจากต่อต้านการรัฐประหาร ซึ่งก็มีหลายคนที่เสียชีวิต

ทางด้านอเล็กเซ นาวาลนี (Alexei Navalny) ผู้นำฝ่ายค้านรัสเซีย ที่เขานั้นเคยถูกกล่าวหาเรื่องเกี่ยวกับการเงินและ Alexei Navalny ถูกจับไปขังคุก แต่สุดท้ายก็ไม่มีหลักฐานอะไรที่จะเอาผิดเขาในข้อหานี้ได้ ในช่วงที่เขานั้นอยู่ในคุก Alexei Navalny  ได้ทำการ อดอาหารประท้วง จนสุขภาพของเขานั้นไม่ดีจนถูกส่งตัวเข้าโรงพยาบาล

อีกหนึ่งกรณีคือ Irom Sharmila นักต่อสู้หญิงในรัฐ Manipur ของอินเดีย ที่ถูกจับเข้าคุกด้วยข้อหาต่อต้านกองกำลังทหารในพื้นที่  และ Irom Sharmila  เธอได้ อดอาหารประท้วง จนถูกเจ้าหน้าที่นั้นบังคับใช้สารอาหารให้ทางสายยาง แม้ Irom Sharmila  จะถูกปล่อยตัวแล้ว Irom Sharmila  ก็ยังเผชิญปัญหาสุขภาพเรื้อรังจากการอดอาหารนานหลายปี

ทั้งหมดที่เรากล่าวมานี้คือวิธีการต่อสู้เรียกร้องทางการเมืองที่ประสบความสำเร็จและไม่ประสบความสำเร็จปะปนกันไป ซึ่งมันก็ทำให้ผู้เชี่ยวชาญที่ศึกษาเรื่องแนวทางสันติวิธีสรุปเอาไว้สั้นๆว่า วิธีดังกล่าวนั้นจะใช้ได้ผลก็ต่อเมื่อ ผู้มีอำนาจที่ถูกยื่นข้อเรียกร้องยอมรับฟัง ไม่ว่าจะเพราะเห็นแก่หลักมนุษยธรรมหรือเพราะกลัวจะเสียภาพลักษณ์ก็ตาม

อย่างกรณีของ Mahatma Gandhi ถือว่าเป็นผู้มีอิทธิพลทางสังคมคนหนึ่งในสมัยนั้น มันเลยส่งผลให้อังกฤษต้องยอมถอยทัพกลับไปให้ในบางครั้ง เพราะเกรงกลัวจะเกิดการลุกยืนขึ้นอีกเพื่อต่อต้านที่รุนแรงที่มากขึ้นกว่าเดิม แต่ถ้าผู้มีอำนาจที่ถูกเรียกร้องไม่สนใจการต่อสู้ด้วยวิธีดังกล่าวนั้นก็อาจจะมีความสูญเสียเกิดขึ้นจริง

ยกตัวอย่างเช่น ประเทศที่เป็นระบอบเผด็จการเต็มตัวอย่าง Egypt- Israel-Palestine แม้แต่อังกฤษในยุคนายกรัฐมนตรี Margaret Thatcher ที่ปฏิเสธข้อเรียกร้องของ Bobby Sands สมาชิก IRA ที่ยืนยันจะให้เรียกตัวเขาว่านักโทษการเมืองไม่ใช่ผู้ก่อการร้ายแต่สุดท้าย Bobby Sands  ก็ตายในคุก (และทำให้เกิดการก่อเหตุรุนแรงจากแนวร่วม IRA ตามมานับครั้งไม่ถ้วน)

การ อดอาหารประท้วง จึงไม่ใช่แค่การเรียกร้องหรือเป็นวิธีการต่อรองระหว่างผู้ประท้วงกับคู่กรณีที่ฝ่ายตรงข้ามนั้นเป็นคนที่กุมอำนาจ แต่มันขึ้นอยู่กับว่าโลกภายนอกจะหันมาให้ความสนใจ และเข้าใจเรื่องที่ผู้ประท้วงกำลังสื่อสารและหันมาร่วมกดดันคนที่มีอำนาจอีกแรงหนึ่งหรือไม่

เหตุผลดังกล่าวถูกยืนยันโดย Nelson Mandela อดีตผู้นำแอฟริกาใต้และ Human rights defenders opposing racial policies ซึ่ง Nelson Mandela  ก็เป็นคนหนึ่งที่เคย อดอาหารประท้วง ในคุกตอนที่ถูกจับกุมด้วยข้อหาทางการเมือง โดย Nelson Mandela  เคยเขียนบันทึกถึงเรื่องนี้เอาไว้ และสุดท้ายก็ถูกนำไปพูดถึงในหนังสือชีวประวัติของเขาเองว่า

 “การอดอาหารประท้วงจะบรรลุเป้าหมายได้ก็ต่อเมื่อโลกภายนอกเข้าใจและหันเข้ามาสนใจรู้ในเรื่องนี้ ไม่อย่างนั้นแล้วผู้ถูกคุมขังก็จะทำได้แค่อดอาหารจนตัวเองตายไปอย่างเงียบๆ โดยไม่มีใครรู้”

ถ้าย้อนกลับมาดูเหตุการณ์ที่ประเทศไทยก็เคยมีการ อดอาหารประท้วง เพื่อความคิดทางด้านการเมืองมาแล้วเหมือนกัน โดยเหตุการณ์ครั้งแรกที่เกิดขึ้นนั้นที่อยู่ในยุคทศวรรษ 2530 โดย ร.ต.ฉลาด วรฉัตร อดอาหารประท้วง ต่อต้านรัฐประหาร และ พล.ต.จำลอง ศรีเมือง อดอาหารประท้วง ให้ พล.อ.สุจินดา คราประยูร ผู้นำรัฐประหาร ลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

พอเดินทางมาถึงสมัยรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ครองเมืองก็มีการ อดอาหารประท้วง อีกเช่นกันโดยกลุ่มคนที่กระทำนั้นคือกลุ่มของนักกิจกรรมทางการเมืองจำนวนไม่น้อยที่ถูกจับกุม เพราะข้อหาเกี่ยวกับความมั่นคงและกฎหมายอาญามาตรา 112 โดยล่าสุดคือ ทานตะวัน ตัวตุลานนท์ และ อรวรรณ ภู่พงศ์

ซึ่งทั้งสองคนนั้นก็ได้ถอนประกันตัวเองไปแล้วเมื่อช่วงกลางเดือนมกราคมที่ผ่านมา เพื่อร้องขอให้มีการปล่อยตัวนักโทษการเมืองและเปลี่ยนแปลงกระบวนการยุติธรรม และถึงแม้ว่ารัฐบาลไทยจะบอกกับนานาชาติอยู่ตลอดว่า นี่เป็นการทำตามกฎหมาย แต่กฎหมายที่ถูกอ้างถึงกลับถูกมองอย่างวิตกกังวลในเวทีด้านสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ

มันแพร่กระจายออกไปดังถึงขนาดที่มีข้อเรียกร้องจากนานาชาติให้รัฐบาลไทยทบทวนปรับเปลี่ยน หลังจากมีเยาวชนจำนวนไม่น้อยถูกดำเนินคดีจากการแสดงออกทางการเมือง เพราะเป็นสิทธิพื้นฐานของพลเมือง และเกือบทั้งหมดก็ไม่ได้เข้าข่ายการใช้ความรุนแรงแม้แต่น้อย