โบราณคดีพิศวงแห่งอยุธยา เมื่อสิ่งที่ไม่ควรพบกลับถูกค้นเจอ และคำเตือนจากสมบัติใต้สายน้ำ

บางครั้งเรื่อง โบราณคดีพิศวงแห่งอยุธยา ที่สุดอาจไม่ได้มาจากสิ่งเหนือธรรมชาติ หากแต่มาจากการค้นพบที่ขัดกับหลักวิชาการเสียเอง
และหนึ่งในกรณีที่วงการโบราณคดีไทยยังคงพูดถึงอยู่จนถึงทุกวันนี้ คือเรื่องราวของ “การค้นพบหลักฐานยุคก่อนประวัติศาสตร์ในแม่น้ำน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา” — สถานที่ซึ่งตามหลักวิทยาศาสตร์แล้ว “ไม่ควรจะพบอะไรเช่นนั้นได้เลย”

🏺 จุดเริ่มต้นของการค้นพบโบราณคดีสุดพิศวง

เรื่องนี้เริ่มต้นขึ้นจาก “อาจารย์ปริญญา สัญญะเดช” ครูสอนวิชาช่างภาพแห่งสถาบันเทคโนโลยีราชมงคล ผู้มีบ้านพักอยู่แถบริมแม่น้ำน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เขาได้รับแจ้งจากกลุ่มนักประดาน้ำในพื้นที่ว่า ได้ งมพบโครงกระดูกมนุษย์, ขวานหิน, กำไลหิน, ภาชนะดินเผา, เบ็ดหิน และหินดุ ซึ่งล้วนเป็นวัตถุที่ใช้ในยุคก่อนประวัติศาสตร์ อายุหลายพันปี

ข่าวการค้นพบนี้สร้างความประหลาดใจอย่างใหญ่หลวง เพราะพื้นที่ดังกล่าวเป็น “ที่ราบลุ่มตะกอนแม่น้ำเจ้าพระยา” ซึ่งตามหลักธรณีวิทยาเคยเป็นทะเลมาก่อนและเพิ่งตื้นเขินเมื่อไม่กี่พันปี ดังนั้น การจะพบหลักฐานของมนุษย์ยุคหินหรือยุคสัมฤทธิ์ในพื้นที่ลุ่มแบบนี้ จึงแทบเป็นไปไม่ได้เลย

🪨 หลักฐานยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่ “ไม่ควรจะอยู่ที่นั่น”

เมื่อทีมผู้เขียนและนักวิชาการเดินทางไปตรวจสอบ พบว่า ภาชนะดินเผาที่งมได้มีลวดลายขูดขีดโค้งงอแบบเดียวกับภาชนะในแหล่งโบราณคดีสำคัญของยุคก่อนประวัติศาสตร์ เช่น ลพบุรีและนครสวรรค์ รวมถึงพบ ขวานหินขัด, ขวานสัมฤทธิ์, กำไลงาช้าง และเบ็ดตกปลาขนาดใหญ่ ที่ทำจากหินและสัมฤทธิ์ ซึ่งยืนยันว่าเป็นของเก่าแท้แน่นอน

สิ่งเหล่านี้ทำให้หลายคนเริ่มตั้งคำถามว่า—

“เหตุใดของโบราณอายุหลายพันปีจึงมาปรากฏอยู่ใต้แม่น้ำน้อยในอยุธยาได้?”

บางคนเสนอว่า อาจเป็น ซากเรือโบราณที่อับปางในยุคดึกดำบรรพ์ ของมนุษย์ก่อน ประวัติศาสตร์ ที่ล่องเรือเลียบชายฝั่งทะเลเดิมในบริเวณนี้
แต่ก็มีอีกเสียงที่สงสัยว่า “หรือทั้งหมดนี้อาจเป็นการจัดฉาก?” — เพราะวงการค้าของเก่าบางกลุ่มมักสร้างเรื่องเพื่อเพิ่มมูลค่าให้โบราณวัตถุ

🕵️ ความสงสัยของนักวิชาการ: เรื่องจริงหรือการจัดฉาก

ในแง่วิชาการ หลักฐานที่พบมีความสมจริงสูงจนยากปฏิเสธ เช่น ร่องรอยของหินปูนเกาะติดหนาแน่นซึ่งบ่งบอกว่าอยู่ใต้น้ำมานาน แต่ขณะเดียวกัน นักวิชาการบางส่วนก็ไม่กล้าสรุป เพราะยังไม่มีการสำรวจเชิงระบบจากกรมศิลปากรหรือคณะโบราณคดี อีกข้อสงสัยที่น่าสนใจคือ นักโบราณคดีใต้น้ำสมัครเล่นในพื้นที่มีโบราณวัตถุลักษณะเดียวกันจำนวนมาก ทั้งที่ส่วนใหญ่ไม่ผ่านการบันทึกหรือตรวจสอบทางวิทยาศาสตร์ จึงเกิดข้อถกเถียงว่า วัตถุเหล่านี้มาจาก “การงมจริง” หรือ “ซื้อมาจากตลาดของเก่า” แล้วนำไปทิ้งน้ำเพื่อสร้างเรื่องราวให้ขายได้แพงขึ้น ไม่ว่าความจริงจะเป็นอย่างไร เหตุการณ์นี้ก็สะท้อนปัญหาที่ลึกกว่านั้นในวงการโบราณคดีไทย

⚖️ ผลกระทบต่อวงการโบราณคดีไทย

เหตุการณ์ “โบราณคดีพิศวงแห่งอยุธยา” ทำให้เกิดการตั้งคำถามถึงการดูแลทรัพยากรทางประวัติศาสตร์ของประเทศ
มี 3 ประเด็นใหญ่ที่ควรใคร่ครวญ:

1. ลำน้ำของอยุธยายังซ่อนเรื่องราวอีกมาก
   หลักฐานที่นักดำน้ำสมัครเล่นงมได้ ชี้ให้เห็นว่าแม่น้ำน้อยและแม่น้ำเจ้าพระยาอาจยังมีซากเรือ เครื่องถ้วย ปืนใหญ่ และวัตถุสำคัญอีกมากที่ยังไม่ถูกสำรวจอย่างเป็นทางการ

2. โครงการวิจัยโบราณคดีเชิงลึกของไทยลดลง
   การศึกษาค้นคว้าเพื่อ “หาความรู้ใหม่” กลับมีน้อยกว่าการบูรณะเพื่อการท่องเที่ยว ทำให้เราสูญเสียโอกาสในการเข้าใจอดีตอย่างแท้จริง

3. การค้าโบราณวัตถุและการปลอมแปลงกำลังทำลายหลักฐานสำคัญ
   หากสิ่งที่พบเป็นของปลอม ก็แปลว่าธุรกิจใต้ดินที่เกี่ยวข้องกับการขายโบราณวัตถุกำลังเติบโต และบิดเบือนประวัติศาสตร์ของชาติอย่างน่ากลัว

⚠️ คำเตือนจากอดีต: สมบัติแผ่นดินไม่ใช่ของสะสมส่วนตัว

บทเรียนสำคัญจากเรื่องนี้คือ โบราณวัตถุทุกชิ้นเป็นทรัพย์สินของแผ่นดิน ไม่ใช่ของใครคนใดคนหนึ่ง แม้ผู้ค้นพบจะเชื่อว่าตนมีสิทธิ์ครอบครอง แต่ตามกฎหมายไทยถือว่าเป็นของรัฐ การนำไปขายหรือตกแต่งบ้านถือว่าผิดกฎหมาย

ยิ่งไปกว่านั้น การซื้อขายวัตถุโบราณที่ไม่ได้ผ่านการตรวจสอบยังเสี่ยงถูกหลอกได้ง่าย เพราะมีการปลอมแปลงอย่างแนบเนียน ผู้เชี่ยวชาญบางคนถึงขั้นเตือนว่า “ของปลอมหลายชิ้นมีอายุเพียงไม่กี่เดือน แต่กลับขายในราคาหลักแสน” ดังนั้น คนรักศิลปวัตถุควรเลือกสนับสนุนการเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์ หรือมอบให้หน่วยงานภาครัฐตรวจสอบแทนที่จะสะสมเอง

🪶 บทสรุป: โบราณคดีพิศวง หรือบทสะท้อนของสังคมไทย

กรณีการค้นพบ “ขวานหินและภาชนะดินเผาในแม่น้ำน้อย” ไม่ว่าจะเป็นของจริงหรือไม่ แต่สิ่งที่แน่นอนคือ มันได้สะท้อนถึง 3 เรื่องสำคัญของประเทศไทย —

• เรายังรู้จักอดีตของเราน้อยเกินไป

• เรายังละเลยการวิจัยทางโบราณคดีที่แท้จริง

• และเรายังปล่อยให้สมบัติของแผ่นดินกลายเป็นของตกแต่งในบ้านของนักสะสม

คำว่า “โบราณคดีพิศวง” จึงไม่ใช่เพียงการพบของแปลก แต่คือ “ความพิศวงในใจเราเอง” ว่าเราจะเลือกมองอดีตของชาติเป็นเพียงเรื่องน่าสนุก… หรือจะมองมันเป็นมรดกที่ต้องปกป้องไว้ให้ลูกหลาน

💬 FAQ: คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ “โบราณคดีพิศวงอยุธยา”

Q1: ทำไมการค้นพบครั้งนี้ถึงเรียกว่า “พิศวง”?
เพราะพบหลักฐานยุคก่อนประวัติศาสตร์ในพื้นที่ลุ่มน้ำ ซึ่งตามหลักธรณีวิทยาไม่ควรมีการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ในยุคนั้น

Q2: มีหลักฐานยืนยันหรือไม่ว่าเป็นของจริง?
จนถึงปัจจุบันยังไม่มีการตรวจสอบเชิงวิทยาศาสตร์อย่างเป็นทางการจากกรมศิลปากร

Q3: การครอบครองหรือซื้อขายโบราณวัตถุผิดกฎหมายไหม?
ผิดตามพระราชบัญญัติโบราณสถานและโบราณวัตถุ พ.ศ. 2504 ผู้ครอบครองอาจถูกดำเนินคดีและยึดทรัพย์