เงินใส่ปากผี ความเชื่อโบราณของไทย สู่เรื่องเล่าลึกลับจากโลกหลังความตาย

ในอดีตของสังคมไทยเต็มไปด้วยความเชื่อที่สะท้อนวิถีชีวิตและมุมมองต่อความตาย หนึ่งในนั้นคือ “พิธี เงินใส่ปากผี” หรือ “เหรียญใส่ปากศพ” ที่หลายคนคงเคยได้ยินจากผู้ใหญ่ หรือเห็นในหนังและละครไทยที่เกี่ยวกับงานศพแบบโบราณ แต่แท้จริงแล้ว พิธีนี้มีที่มาอย่างไร? ทำไมต้องใส่เงินไว้ในปากคนตาย? และมีความหมายอะไรแฝงอยู่บ้าง?

👻 ที่มาของความเชื่อ “เงินใส่ปากผี”

ธรรมเนียม “เงินใส่ปากผี” มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ และพบได้ในหลายวัฒนธรรมทั่วโลก ไม่ว่าจะเป็นจีน กรีก โรมัน หรือแม้แต่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทยเอง

ในอดีต ชาวไทยเชื่อว่าเมื่อคนตายแล้ว “ดวงวิญญาณจะเดินทางไปสู่อีกภพหนึ่ง” และการเดินทางนั้นจำเป็นต้องมี “ทรัพย์สินติดตัว” เพื่อใช้เป็นค่าผ่านทางระหว่างโลกมนุษย์และโลกวิญญาณ

ดังนั้น ครอบครัวของผู้ตายจึงนิยมใส่เหรียญ เงิน หรือทองคำไว้ในปากของศพ เพื่อให้ผู้ตายสามารถ “ใช้ซื้อทาง” หรือ “จ่ายค่าเรือข้ามฟาก” ระหว่างทางไปสู่ปรโลก ไม่ให้ต้องติดอยู่ในโลกคนเป็น หรือกลายเป็นผีเร่ร่อน

🪙 สัญลักษณ์ของ “เงิน” ในมิติของความเชื่อ

ในเชิงสัญลักษณ์ “เงิน” ไม่ได้หมายถึงทรัพย์สินทางวัตถุเท่านั้น แต่ยังสื่อถึง พลังชีวิต และ การให้คุณค่ากับผู้ตาย การใส่เงินในปากผีจึงถือเป็นการมอบของติดตัวครั้งสุดท้าย เพื่อให้ผู้ล่วงลับไม่รู้สึกขาดแคลน และเดินทางได้อย่างสงบ

ชาวไทยโบราณบางพื้นที่เชื่อว่า หากไม่ใส่เงินให้ผี ผู้ตายอาจจะ “อดอยากในโลกหน้า” หรือกลายเป็น “ผีไม่มีญาติ” ที่ยังวนเวียนอยู่ในโลกมนุษย์ เพราะไม่มีทรัพย์ใช้ระหว่างเดินทางไปยังยมโลก

นอกจากนี้ ยังมีความเชื่ออีกว่า เหรียญหรือเงินที่ใส่ในปากศพจะกลายเป็น ของนำโชค หากเก็บรักษาไว้หลังจากเผาศพเสร็จ ซึ่งในสมัยก่อน มีคนบางกลุ่มเชื่อว่านำเงินนั้นมาเก็บไว้ในบ้านจะช่วยคุ้มครองไม่ให้ผีหลอก หรือเรียกโชคลาภเข้ามา

⚰️ ขั้นตอนพิธีกรรมแบบโบราณ

ในพิธีงานศพโบราณ โดยเฉพาะในต่างจังหวัดของไทย มักจะมีขั้นตอน “ใส่เงินในปากศพ” ก่อนปิดฝาโลง โดยนิยมใช้

• เหรียญบาท / เหรียญโบราณ / เงินพดด้วง

• บางท้องถิ่นอาจใช้ ทองคำเปลว หรือ เหรียญเงินแท้ เพื่อแสดงถึงฐานะและความเคารพ

• วางไว้ในปาก หรือใต้ลิ้นของผู้ตาย ก่อนทำพิธีปิดปากด้วยผ้าขาว

บางบ้านยังมีคำกล่าวเชิญวิญญาณหรือสวดมนต์ขอให้ผู้ตายได้รับเงินนั้นในอีกภพหนึ่ง เพื่อให้การเดินทางปลอดภัยและไม่หลงทางในยมโลก

💫 ความเชื่อจากต่างประเทศ

แม้พิธี “เงินใส่ปากผี” จะมีรากในความเชื่อไทย แต่ก็สอดคล้องกับวัฒนธรรมทั่วโลก

• ใน กรีกโบราณ มีความเชื่อว่าผู้ตายต้องข้าม “แม่น้ำสติกซ์ (River Styx)” เพื่อไปยังยมโลก โดยต้องจ่ายค่าโดยสารให้กับ “ชารอน (Charon)” ยมทูตผู้พายเรือ จึงต้องใส่เหรียญไว้ในปากศพ

• ใน จีนโบราณ นิยมใส่ “เหรียญอีแปะ” หรือ “ทองคำเปลว” ไว้ในปากผู้ตาย เพื่อใช้เป็นค่าทางไปสู่สวรรค์

• ส่วนใน เขมรและลาว ก็มีพิธีคล้ายกัน เรียกว่า “เหรียญส่งวิญญาณ” ที่ใช้สื่อถึงความกตัญญูและการอวยพรให้ผู้ล่วงลับไปอย่างสงบ

🌕 มิติแห่งความลึกลับ – เงินใส่ปากผีในสายตาคนยุคใหม่

ทุกวันนี้ พิธี “เงินใส่ปากผี” เริ่มลดลงตามกาลเวลา เพราะผู้คนหันมาใช้ ตำนาน พิธีกรรมทางศาสนาแบบง่ายขึ้น แต่ความเชื่อเรื่อง “ของติดตัวคนตาย” ยังคงอยู่ เช่น การใส่ทอง เครื่องประดับ หรือของที่ผู้ตายรักลงไปในโลง

บางคนมองว่า พิธีนี้สะท้อนถึงความกลัวของมนุษย์ต่อ “ความไม่รู้หลังความตาย” การใส่เงินให้คนตายจึงเป็นการปลอบใจคนเป็น ว่าอย่างน้อย ผู้จากไปก็จะไม่ต้องลำบากในอีกโลกหนึ่ง

ขณะเดียวกัน ยังมีเรื่องเล่าชวนขนหัวลุกเกี่ยวกับ “เหรียญใส่ปากผี” จากผู้ที่เคยขุดพบในสุสานเก่า หรือเก็บมาโดยไม่รู้ว่าเป็นเหรียญจากศพ ซึ่งมักจะตามมาด้วยโชคร้าย หรือฝันร้ายซ้ำ ๆ จนต้องนำไปคืนที่เดิม

🕯️ พิธีเงินใส่ปากผีในมุมของพุทธศาสนา

จากมุมมองทางพระพุทธศาสนา เงินใส่ปากผีถือเป็นพิธีกรรมเชิงสัญลักษณ์ ไม่ได้ส่งผลโดยตรงต่อดวงวิญญาณ แต่เป็น “การแสดงความกตัญญู” และเป็นกุศโลบายให้คนเป็นได้แสดงออกถึงความห่วงใยต่อผู้ล่วงลับ

สิ่งสำคัญไม่ใช่จำนวนเงิน แต่คือ “เจตนาแห่งการให้” ซึ่งหากทำด้วยความรักและความสงบ ก็ย่อมเป็นสิ่งที่งดงามในจิตใจของทั้งผู้ให้และผู้จากไป

🪶 บทสรุป

“เงินใส่ปากผีคือพิธีกรรมที่ผสมผสานระหว่างศรัทธา ความกลัว และความกตัญญู
เป็นภาพสะท้อนว่ามนุษย์เรายังเชื่อว่า “ความตายไม่ใช่จุดจบ”
และยังคงอยากส่งของขวัญชิ้นสุดท้าย ให้คนที่เรารัก…เดินทางต่อไปอย่างสงบ

📌 เกร็ดเพิ่มเติม

• ปัจจุบันบางพื้นที่ เช่น จังหวัดภาคเหนือและอีสาน ยังคงมีพิธีใส่เหรียญไว้ในมือหรือกระเป๋าเสื้อของศพแทนการใส่ในปาก

• เงินหรือเหรียญที่ใช้ในพิธีมักไม่ถูกนำกลับมาใช้ในชีวิตประจำวันอีก เพราะถือว่าเป็น “ของคนตาย”