ประวัติวันคริสต์มาส: ต้นกำเนิด ความหมาย ความเชื่อ และพัฒนาการของเทศกาลที่อบอุ่นที่สุดของโลก

“วันคริสต์มาส” ประวัติวันคริสต์มาส หรือวันที่ 25 ธันวาคม เป็นหนึ่งในเทศกาลที่ผู้คนทั่วโลกเฝ้ารอคอยมากที่สุด ไม่ว่าจะเป็นชาวคริสต์หรือไม่ก็ตาม เพราะวันคริสต์มาสเต็มไปด้วยเรื่องราวอบอุ่น ความหวัง แสงสี และบรรยากาศแห่งการแบ่งปัน แม้หลายคนจะรู้ว่าวันคริสต์มาสเป็นวันที่เฉลิมฉลองการประสูติของพระเยซูคริสต์ แต่ประวัติความเป็นมาของเทศกาลนี้ยังมีรายละเอียดลึกซึ้งมากกว่าที่คิด ทั้งเกี่ยวข้องกับความเชื่อโบราณ วัฒนธรรมยุโรป และประเพณีที่ถูกสืบทอดจนกลายเป็นสัญลักษณ์ที่เราคุ้นเคยในปัจจุบัน

บทความนี้จะพาคุณย้อนดูต้นกำเนิดของวันคริสต์มาสตั้งแต่ยุคโบราณ ความหมายทางศาสนา พัฒนาการของเทศกาลนี้ในประวัติศาสตร์ รวมถึงสัญลักษณ์ต่าง ๆ ที่ใช้เฉลิมฉลอง เช่น ซานตาคลอส ต้นคริสต์มาส และทำไมต้องแลกของขวัญกัน

ต้นกำเนิดของวันคริสต์มาส

แม้ว่าคริสเตียนทั่วโลกจะฉลองวันประสูติของพระเยซูในวันที่ 25 ธันวาคม แต่ในความเป็นจริง “ไม่มีบันทึกชัดเจนในพระคัมภีร์ว่าพระเยซูประสูติในวันใด” วันคริสต์มาสจึงมีที่มาจากทั้งความเชื่อทางศาสนาและประเพณีของชนยุโรปโบราณ

1) การเลือกวันที่ 25 ธันวาคม

นักวิชาการเชื่อว่า โบสถ์คริสต์ยุคแรกตั้งใจเลือกวันที่ตรงกับเทศกาลฤดูหนาวของชนยุโรปโบราณ เช่น

• เทศกาล Yule ของชาวนอร์ส

• เทศกาล Saturnalia ของโรมัน

• วันเหมายัน ซึ่งเป็นวันที่กลางคืนยาวที่สุดของปี

เพราะถือว่าเป็น “วันที่แสงเริ่มกลับมา” สื่อถึงความหวังและกำเนิดใหม่ ซึ่งเข้ากับความหมายของพระเยซูในฐานะ “แสงสว่างของโลก”

2) วันคริสต์มาสกับความเชื่อคริสต์

ต่อมา วันที่ 25 ธันวาคม จึงถูกกำหนดเป็นวันเฉลิมฉลองการประสูติของพระเยซูคริสต์อย่างเป็นทางการโดยคริสตจักรโรมันคาทอลิก และค่อย ๆ แพร่หลายไปทั่วโลก

ความหมายของวันคริสต์มาสในศาสนาคริสต์

วันคริสต์มาสไม่ได้เป็นเพียงวันเกิดของพระเยซู แต่เป็นสัญลักษณ์ของ

• ความรักอันไม่มีเงื่อนไข

• ความเมตตาและการให้อภัย

• การเกิดใหม่ของความหวัง

• การไถ่บาปของมนุษย์

จึงไม่น่าแปลกใจที่ผู้คนมักรู้สึกอบอุ่นในช่วงเทศกาลนี้ เพราะแก่นแท้ของคริสต์มาสคือ “การให้” และ “ความปรารถนาดีต่อกัน”

พัฒนาการของวันคริสต์มาสในประวัติศาสตร์

วันคริสต์มาสไม่ได้มีลักษณะอย่างที่เราเห็นในปัจจุบันมาตั้งแต่แรก แต่ค่อย ๆ พัฒนาและปรับเปลี่ยนไปตามยุคสมัย

ยุคโบราณ

เทศกาลเริ่มจากการรวมความเชื่อคริสต์กับประเพณีท้องถิ่น เช่น การเฉลิมฉลองด้วยอาหาร ไฟสว่าง และการร้องเพลง ซึ่งภายหลังกลายเป็นเพลงคริสต์มาสในปัจจุบัน

ยุคกลาง

การเฉลิมฉลองเริ่มเป็นทางการมากขึ้น มีการจัดพิธีในโบสถ์ การแห่ และการละเล่นต่าง ๆ

ยุควิกตอเรียน (ศตวรรษที่ 19) – จุดเปลี่ยนสำคัญ

• การ์ดคริสต์มาสเริ่มปรากฏ

• การตกแต่งต้นคริสต์มาสแพร่หลายในประเทศอังกฤษ

• ธรรมเนียมการแลกของขวัญกลายเป็นส่วนหนึ่งของเทศกาล

• ซานตาคลอสมีภาพลักษณ์กายอวบ อารมณ์ดีอย่างที่คุ้นเคย

ยุคนี้เองที่ทำให้คริสต์มาสกลายเป็นเทศกาลครอบครัวที่ทั่วโลกรู้จัก

สัญลักษณ์สำคัญในวันคริสต์มาส

1) ต้นคริสต์มาส

ต้นสนถูกเลือกเป็นสัญลักษณ์เพราะเป็นไม้ที่เขียวตลอดปี หมายถึงความหวังและชีวิตนิรันดร์ การประดับไฟบนต้นไม้สื่อถึงแสงของพระเยซู

2) ดาวบนยอดต้นคริสต์มาส

แทน “ดาวแห่งเบธเลเฮม” ประวัติศาสตร์ ที่นำทางสามนักปราชญ์ไปยังที่ประสูติของพระเยซู

3) ซานตาคลอส

ต้นแบบคือ “นักบุญนิโคลัส” ผู้มีชื่อเสียงในเรื่องการให้ของขวัญแก่เด็กยากจน จนกลายมาเป็นภาพชายแก่ใจดีในชุดแดงที่เราเห็นในปัจจุบัน

4) ถุงเท้าแขวนปล่องไฟ

เป็นการเลียนแบบเรื่องเล่าว่า นักบุญนิโคลัสแอบหย่อนเหรียญทองลงในถุงเท้าที่ตากอยู่ให้เด็กยากจน

5) ของขวัญคริสต์มาส

เชื่อมโยงกับของขวัญสามสิ่งที่นักปราชญ์ถวายแด่พระเยซู ได้แก่ ทองคำ กำยาน และมดยอบ

เหตุใดวันคริสต์มาสจึงเป็นเทศกาลแห่งการ “ให้”?

เพราะหัวใจของเทศกาลนี้คือ

• การแบ่งปัน

• การช่วยเหลือ

• ความปรารถนาดี

• การให้อภัย

• ความรักจากมนุษย์สู่มนุษย์

ในอดีต คริสต์มาสคือวันที่ผู้มีฐานะจะแบ่งอาหาร เสื้อผ้า หรือเงินให้ผู้ยากไร้ และประเพณีนี้ยังคงอยู่จนปัจจุบัน

พฤติกรรมการฉลองคริสต์มาสที่แพร่หลายทั่วโลก

• แลกของขวัญ

• ทำอาหารเย็นร่วมกัน

• จัดปาร์ตี้คริสต์มาส

• แขวนถุงเท้า

• ตกแต่งบ้านและต้นคริสต์มาส

• ร้องเพลงคริสต์มาส

• ส่งการ์ดอวยพรกัน

• ไปทำบุญหรือทำกิจกรรมจิตอาสา

แม้ประเพณีอาจต่างกันตามประเทศ แต่แก่นแท้คือ “ความสุขร่วมกัน”

วันคริสต์มาสในประเทศไทย

แม้ไทยไม่ใช่ประเทศคริสต์ แต่วันคริสต์มาสได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในเชิงวัฒนธรรม

• ห้างสรรพสินค้าตกแต่งต้นคริสต์มาส

• โรงเรียนจัดกิจกรรมเฉลิมฉลอง

• ผู้คนแลกของขวัญกัน

• ร้านค้าจัดช่วงโปรโมชั่น

การฉลองของไทยจึงเป็นการผสมผสานระหว่างความสนุกและการเข้าใจความหมายของวันคริสต์มาสในแบบสากล

คริสต์มาส = เทศกาลแห่งความหวัง

สิ่งที่ทำให้วันคริสต์มาสถูกจดจำไปทั่วโลกคือ “ความรู้สึกดี” ที่มันสร้างให้ผู้คน—แม้ในปีที่เหนื่อยล้า ทุกคนก็ยังมีความหวัง มีคนให้คิดถึง และมีโอกาสได้ให้และรับความรัก

นี่คือเหตุผลที่วันคริสต์มาสถูกเรียกว่าเป็น “เทศกาลที่อบอุ่นที่สุดแห่งปี”

วันคริสต์มาสไม่ได้เป็นเพียงวันประสูติของพระเยซู แต่เป็นเทศกาลที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานและมีความหมายลึกซึ้ง ถ่ายทอดผ่านสัญลักษณ์ต่าง ๆ ที่เราคุ้นเคย ไม่ว่าจะเป็นต้นคริสต์มาส ของขวัญ หรือซานตาคลอส ทุกอย่างล้วนมีที่มาและบอกเล่าเรื่องราวของความหวัง ความรัก และความเป็นมนุษย์

ในโลกยุคใหม่ คริสต์มาสกลายเป็นวันที่ผู้คนหยุดพักจากความวุ่นวาย เพื่อกลับมามองคนที่รัก ขอบคุณสิ่งดี ๆ ในชีวิต และแบ่งปันความสุขให้แก่กัน