โรคมากับน้ำท่วม: รู้จัก 9 โรคอันตราย วิธีป้องกัน และรับมือเมื่อเกิดภัยน้ำท่วม

เมื่อฤดูฝนมาเยือน หรือเกิดเหตุการณ์น้ำท่วมอย่างฉับพลัน บ้านเรือนถูกน้ำท่วมขัง ทรัพย์สินเสียหาย และหลายครั้งคนต้องอพยพออกจากบ้าน สิ่งที่มักถูกมองข้ามคือ “โรคที่มากับน้ำท่วม” ซึ่งคือภัยสุขภาพที่อาจซ้ำเติมความเดือดร้อนซ้ำอีกขั้น

น้ำที่ท่วมขังไม่เพียงทำให้เกิดความเสียหายทางกายภาพ แต่ยังทำให้เกิดสภาพแวดล้อมที่เหมาะแก่เชื้อโรค สัตว์พาหะ น้ำเน่า และน้ำหนักของภัยสุขภาพ จึงไม่แปลกที่ในช่วงน้ำท่วมและหลังน้ำลด จะมีรายงานโรครุนแรงหลายชนิดเพิ่มขึ้น

บทความนี้จะพาคุณไปรู้จัก 9 โรคยอดฮิตที่มากับน้ำท่วม พร้อมอาการ วิธีป้องกัน และแนวทางดูแลตัวเองเมื่ออยู่ในสถานการณ์น้ำท่วม เพื่อให้คุณพร้อมรับมือและลดความเสี่ยงได้อย่างมีประสิทธิภาพ

9 โรคร้ายที่มากับน้ำท่วมและหลังน้ำท่วม

1. โรคระบบทางเดินหายใจ

ในช่วงน้ำท่วมหรือหลังน้ำลด อากาศชื้น บ้านชื้น มักกระตุ้นให้เกิดโรคระบบทางเดินหายใจ เช่น ไข้หวัดใหญ่ ปอดบวม มีอาการไอ คัดจมูก เจ็บคอ หรือไข้สูงเป็นเวลานานโดยไม่หาย
แม้จะดูไม่เฉพาะกับน้ำท่วม แต่เมื่อน้ำท่วมทำให้บ้านอับชื้น การระบายอากาศไม่ดี และผู้คนอยู่รวมกันในพื้นที่แคบ โรคระบบทางเดินหายใจจึงระบาดง่ายขึ้น

2. โรคระบบทางเดินอาหาร และ อาหารเป็นพิษ

น้ำท่วมมักนำพาสิ่งสกปรก เชื้อโรค และน้ำเน่าเข้ามาในระบบ นอกจากนี้อาหารที่ถูกน้ำท่วมหรือถูกเก็บในสภาพอับชื้นมีโอกาสปนเปื้อนเชื้อโรคสูง จึงเกิดอาการถ่ายเหลว ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียนอย่างรวดเร็ว
โรคกลุ่มนี้ไม่เพียงทำให้ร่างกายอ่อนเพลียแต่หากไม่รักษาอาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ภาวะขาดน้ำ

3. โรคฉี่หนู (เลปโตสไปโรซิส)

น้ำท่วมเป็นหนึ่งในสภาพแวดล้อมที่สัตว์พาหะ เช่น หนู อาจปล่อยน้ำปัสสาวะปนเปื้อนลงในน้ำท่วม เมื่อคนเดินลุยน้ำ หรือมีบาดแผลสัมผัสน้ำปนเปื้อนเชื้อ อาจเสี่ยงเกิดโรคฉี่หนูได้ ซึ่งอาการเริ่มต้นคล้ายไข้หวัดใหญ่แต่ อาจลุกลามจนทำให้ไตวายได้

4. โรคน้ำกัดเท้า

สำหรับผู้ที่ต้องเดินลุยน้ำหรือยืนในน้ำท่วมนานๆ อาจเกิด “น้ำกัดเท้า” ผิวหนังเท้าเปื่อย ซอกนิ้วคัน ลอกเป็นขุย หรือติดเชื้อ เป็นโรคที่เกิดเฉพาะกับสภาพน้ำท่วมหรือสภาพที่เท้าเปียกชื้นติดต่อกัน

5. โรคตาแดงและโรคติดเชื้อดวงตา

น้ำท่วมหรือฝุ่นละอองที่ลอยในช่วงน้ำลด ถูกกระเด็นเข้าตา หรือน้ำสกปรกไหลผ่านดวงตา เราอาจพบอาการตาแดง น้ำตาไหล หนังตาบวม หรือเยื่อบุตาขาวอักเสบ ซึ่งหากไม่ดูแลอาจเลวร้ายจนติดเชื้อรุนแรง

6. โรคไข้เลือดออกและโรคที่มียุงเป็นพาหะ

น้ำขังทั้งจากน้ำท่วมและหลังน้ำลด คือแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย โดยเฉพาะในภาชนะที่ลอยท่วมหรือขังน้ำในบ้าน ยิ่งเสี่ยงต่อการระบาดของไข้เลือดออก ซึ่งหากจับไม่ทันอาจอันตรายถึงชีวิต

7. โรคผิวหนัง และโรคเชื้อรา

หลังน้ำลดหลายวันบ้านอาจเปียก พื้นชื้น เสื่อ ผ้า หรือรองเท้าอับชื้น ซึ่งเอื้อให้เกิดเชื้อรา ผื่นคัน หรือผิวหนังอักเสบได้ จึงพบโรคผิวหนังเพิ่มขึ้นในช่วงน้ำท่วม

8. อุบัติเหตุและการถูกสัตว์ร้ายมีพิษกัด/ต่อย

น้ำท่วมทำให้สิ่งของต่าง ๆ ลอยขึ้น พื้นปลิว สิ่งมีคม และสัตว์มีพิษเช่น งู ตะขาบ แมงป่อง อาจเข้ามาในบ้านหรือที่พักชั่วคราว เพื่อหนีน้ำ ซึ่งอุบัติเหตุเหล่านี้มักตามมาด้วยการติดเชื้อ

9. โรคจากการใช้ไฟฟ้า หรือการจมน้ำ

ในช่วงน้ำท่วมมักมีไฟฟ้าดูด การเดินลุยน้ำในสภาพมืด ตกหลุม หรือจมน้ำ เป็นเหตุให้เสียชีวิตหรือได้รับบาดเจ็บรุนแรง ซึ่งนับเป็น “โรค” ทางอ้อมจากสภาพน้ำท่วม

วิธีป้องกันและดูแลสุขภาพในช่วงน้ำท่วม

เตรียมตัวก่อนเกิดน้ำท่วม

• ประเมินความเสี่ยงพื้นที่ของบ้านและเตรียมอุปกรณ์ เช่น รองเท้าบู๊ทยาง ถุงมือ ไฟฉาย

• ทำความสะอาดบ้าน ปรับพื้นให้เรียบ เก็บของที่อาจลอยน้ำหรือล้มได้

• เตรียมน้ำดื่มสะอาด อาหารสำรองที่ไม่ต้องปรุงมาก

ขณะเกิดน้ำท่วม

• หลีกเลี่ยงการเดินลุยน้ำหรือย่ำน้ำขังนานๆ

• สวมรองเท้าป้องกันน้ำหรือบู๊ทยาง และถุงมือถ้าต้องทำงานในน้ำ

• ระวังไฟฟ้ารั่ว ถอดปลั๊ก ไม่ควรเดินด้วยมือถือหรือสัมผัสไฟขณะร่างกายเปียก

• หลีกเลี่ยงนำอาหารดิบหรือดื่มน้ำที่ไม่ผ่านการต้มหรือกรอง

หลังน้ำลด

• ซ่อมแซมบ้าน เปิดระบายอากาศ ทำความสะอาดพื้นที่เปียกชื้น ฆ่าเชื้อโรค

• เช็ดเท้า ล้างมือ ล้างของใช้ที่ถูกน้ำท่วมหรือเปียกชื้นให้สะอาด

• สังเกตอาการของร่างกาย หากมีไข้ ผื่น อาการผิดปกติควรพบแพทย์ทันที

เมื่อภัยน้ำท่วมไม่ใช่แค่เรื่องน้ำ แต่คือเรื่อง ‘โรค’ ที่ต้องเตรียมพร้อม

น้ำท่วมอาจจากฝนจากธรรมชาติ อาจจากการจัดการน้ำที่ไม่ดี แต่สิ่งที่ตามมาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้คือ “โรคต่าง ๆ” ที่เกิดขึ้นจากน้ำ ขัง ความชื้น สัตว์พาหะ เชื้อโรค และสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยน

การรู้จักโรคที่มากับน้ำท่วม ตั้งแต่ สุขภาพ ระบบทางเดินหายใจ ระบบทางเดินอาหาร โรคน้ำกัดเท้า โรคฉี่หนู โรคจากแมลง โรคผิวหนัง จนถึงอุบัติเหตุและสัตว์มีพิษ คือการรับมือที่แท้จริง

สิ่งที่สำคัญไม่ใช่เพียง “การจัดการน้ำให้ไม่ท่วม” แต่คือ “การเตรียมพร้อมสุขภาพของเราเอง”
เลือกรองเท้าให้เหมาะ เก็บบ้านให้สะอาด ล้างมือให้บ่อย ให้ความสำคัญกับของใช้ที่ถูกน้ำ และสังเกตอาการของร่างกาย

เมื่อเรามีความรู้ มีการเตรียมตัว และตั้งใจดูแลตัวเอง ภัยน้ำท่วมนอกจากจะเป็นเรื่องของทรัพย์สิน มันยังไม่ควรกลายเป็นเรื่องของชีวิต เราจะสามารถข้ามผ่านวิกฤตนี้ได้ด้วยความปลอดภัยและสุขภาพที่แข็งแรง